#PotatoFarming #TAP5Project #HCIP210 #AgricultureInnovation #Public-PrivatePartnership #FoodSecurity #SmallholderFarmers #Mefuta-ea-Resilient Climate #Temoe Tsoelellang #VietnamAgriculture
Libakeng tse tlokomang tsa Vietnam, phetoho ea temo ea litapole e ntse e tsoela pele. HCIP210, ka lebaka la matsapa a kopanelo a Setsi sa Machaba sa Litapole (CIP) le HZPC Holdings BV, e hlahile e le sesupo sa boqapi lekaleng la temo. Ka tloaelo, ho theha mofuta o mocha oa litapole ke ts'ebetso e nkang lilemo tse leshome, empa morero oa TAP5 o ngotse melao hape, o phelisa HCIP210 ka lilemo tse robeli feela.
Mofuta ona oa litapole tse entsoeng ka tranelate ha se ntho e ncha feela; e fetola papali bakeng sa lihoai tsa Vietnam. Ka ho ithorisa ka bokhoni ba ho kotula haholo le ho ikamahanya le maemo a fapaneng, HCIP210 e eme e tiile khahlano le blight le livaerase tse kang PVY le PVX. Se e khethollang ke nako ea eona e telele ea ho robala ea matsatsi a fetang 120, e netefatsa phepelo e tsitsitseng ea litapole tsa boleng bo holimo ho feta nako ea kotulo.
Liteko tse kholo tsa ngoliso ea mapolasi libakeng tse tšeletseng tsa Vietnam li netefalitse bophahamo ba HCIP210. Licheke tsa khoebo tse sebetsang hantle joalo ka Marabel le PO3, mofuta ona o rekotile chai e fihlang ho 17% e holimo e rekisoang libakeng tse itseng. Bakeng sa lihoai tse nyenyane, sena se bolela ho fokotsa ho itšetleha ka ho kenella ka lik'hemik'hale, ka lebaka la khanyetso e matla ea HCIP210 khahlanong le likhatello tse kholo tsa biotic.
Tšobotsi e hlahelletseng ea HCIP210 ke ho ikamahanya le maemo libakeng tse lithabeng, e leng se etsang hore e be bohlokoa bakeng sa temo ea nako e sa tsoakoang. Ho ikamahanya le maemo hona ha ho boloke feela phepelo e tsitsitseng empa hape ho fokotsa tlhokahalo ea tapole tse tsoang linaheng tse ling nakong ea khaello—e leng ntlha ea bohlokoa bakeng sa tšireletso ea lijo.
Empa morero oa TAP5 o fihletse tšebetso ee e makatsang joang? E thehiloe ka 2016, ts'ebelisano ena ea sechaba le ea poraefete lipakeng tsa CIP le HZPC, e tšehelitsoeng ke Syngenta Foundation for Sustainable Agriculture (SFSA) le USAID, e ikemiselitse ho matlafatsa ts'ireletso ea lijo le chelete bakeng sa lihoai tse futsanehileng ka lisebelisoa tsa Asia le Afrika. Ka ho kopanya mekhoa ea khale le ea sejoale-joale ea ho ikatisa, ho kenyeletsoa le matšoao a limolek'hule, tšebelisano-'moho e sentse melaoana ea ho hlahisa mefuta ea litapole tse ntseng li hola kapele, tse mamellang boemo ba leholimo.
Tšebelisano ha e felle ho HCIP210. HZPC, e nang le liphatsa tsa lefutso tse ruileng, e thusa ho hanyetsa liphephetso tse fapa-fapaneng, ho kenyelletsa le blight ea morao, PVY, PCN, lekhopho le tloaelehileng, le lekhoa la phofo. Lichelete tse hlahisoang ke thekiso ea khoebo li tla khutlisoa boitekong bo tsoelang pele ba CIP ba ho ikatisa litapole, ho rarolla mathata a hlahang joalo ka bacterial wilt.
Katleho ea Vietnam ke qalo feela. Li-clones tse tšepisitsoeng tse khethiloeng haufinyane li tla fihla mebarakeng e meng e shebiloeng Asia le Afrika, ho kenyeletsoa India, Bangladesh, Indonesia, Tanzania, Kenya le Ethiopia. Tšusumetso ea selekane sena e fetisetsa teboho ho SFSA, USAID, HZPC Holding BV, le balekane ba NARS ba nkileng karolo ea bohlokoa leetong lena.
Ha HCIP210 e ntse e bula tsela, bokamoso bo na le tšepiso ea temo ea litapole libakeng tsa tropike le tsa tropike. Tšebelisano ena ea sechaba le ea poraefete ha se feela ho lema litapole; e mabapi le ho hlaolela menyetla le katleho bakeng sa lihoai tse nyenyane lefatšeng ka bophara. Itokisetse kotulo ea litapole tse monate le tse tsitsitseng, 'me u lule u letetse ho fumana likhatiso tse ling tse monate tse tsoang morerong oa TAP5.